អំពី JavaScript
សេចក្តីផ្តើម
JavaScript គឺជាភាសាកម្មវិធីដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងបំផុតក្នុងពិភពលោកសម្រាប់ការបង្កើតគេហទំព័រ និង applications។ វាអនុញ្ញាតឱ្យយើងបន្ថែមអន្តរកម្ម ចលនា និងមុខងារស្មុគស្មាញទៅក្នុងគេហទំព័ររបស់យើង។
JavaScript ត្រូវបានប្រើដោយ:
- 95%+ នៃគេហទំព័រទាំងអស់លើពិភពលោក
- កម្មវិធី mobile applications (React Native, Ionic)
- Desktop applications (Electron, VS Code, Discord)
- Server-side programming (Node.js)
- Game development, IoT, Machine Learning និងច្រើនទៀត
តួនាទីនៃ HTML, CSS និង JavaScript
- HTML - រចនាសម្ព័ន្ធ (Structure) - ខ្លឹមសាររបស់ទំព័រ
- CSS - រចនាប័ទ្ម (Style) - រូបរាងនិងពណ៌
- JavaScript - ឥរិយាបថ (Behavior) - អន្តរកម្មនិងមុខងារ
អាណាស្រមើ: បើ HTML គឺជារូបសំណង់ផ្ទះ CSS គឺជាការលាបពណ៌និងតុបតែង ចំណែក JavaScript គឺជាប្រព័ន្ធអគ្គិសនី ទឹក និងឧបករណ៍ទាំងអស់ដែលធ្វើឱ្យផ្ទះដំណើរការ។
ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង
ដើម្បីយល់កាន់តែច្បាស់ អ្នកអាចមើលគេហទំព័រដ៏ល្បីៗដូចជា Facebook, YouTube, Google Maps - ទាំងអស់នេះប្រើ JavaScript ដើម្បីបង្កើតបទពិសោធន៍អ្នកប្រើប្រាស់ដ៏អស្ចារ្យ។
JavaScript អាចធ្វើអ្វីបាន?
JavaScript មានសមត្ថភាពក្នុងការធ្វើកិច្ចការជាច្រើន។ តោះមើលឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង៖
១. ផ្លាស់ប្តូរខ្លឹមសារ HTML (DOM Manipulation)
JavaScript អាចផ្លាស់ប្តូរអត្ថបទ រូបភាព ឬធាតុណាមួយក្នុង HTML ដោយស្វ័យប្រវត្តិ។
ឧទាហរណ៍ការប្រើប្រាស់: ការ update ចំនួន "likes" នៅពេលចុចប៊ូតុង, ការបង្ហាញ/លាក់មាតិកា, ការ update ព័ត៌មានក្នុង real-time។
២. ផ្លាស់ប្តូររចនាប័ទ្ម CSS (Style Manipulation)
JavaScript អាចផ្លាស់ប្តូរពណ៌ ទំហំ ទីតាំង និង style ផ្សេងៗបានទាំងអស់។
ឧទាហរណ៍ការប្រើប្រាស់: Dark mode toggle, animation effects, responsive menus, image sliders។
៣. ឆ្លើយតបទៅនឹងព្រឹត្តិការណ៍ (Event Handling)
JavaScript អាចស្តាប់និងឆ្លើយតបទៅនឹងសកម្មភាពរបស់អ្នកប្រើប្រាស់ដូចជា click, hover, scroll, keyboard input។
ឧទាហរណ៍ការប្រើប្រាស់: Form validation, dropdown menus, modal dialogs, drag and drop។
៤. គណនានិងដំណើរការទិន្នន័យ (Data Processing)
JavaScript អាចធ្វើការគណនា ដំណើរការទម្រង់ វិភាគទិន្នន័យ និងគ្រប់គ្រងព័ត៌មានស្មុគស្មាញ។
ឧទាហរណ៍ការប្រើប្រាស់: Shopping cart calculations, form processing, data filtering, search functionality។
៥. ទំនាក់ទំនងជាមួយ Server (AJAX & API)
JavaScript អាចទាក់ទង server ដើម្បីផ្ញើ និងទទួលយកទិន្នន័យដោយមិនចាំបាច់ reload ទំព័រ។
ឧទាហរណ៍ការប្រើប្រាស់: Loading more posts (infinite scroll), real-time chat, weather apps, autocomplete search។
៦. រក្សាទុកទិន្នន័យ (Local Storage)
JavaScript អាចរក្សាទុកព័ត៌មានក្នុង browser របស់អ្នកប្រើប្រាស់។
ឧទាហរណ៍ការប្រើប្រាស់: Remember login, save preferences, shopping cart persistence, offline applications។
ប្រវត្តិ JavaScript
ការកើតជាតិ (1995)
JavaScript ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ Brendan Eich នៅឆ្នាំ 1995 ក្នុងរយៈពេលត្រឹមតែ 10 ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ! ដើមឡើយវាមានឈ្មោះថា Mocha បន្ទាប់មកប្តូរជា LiveScript ហើយទីបំផុតប្តូរជា JavaScript។
អង្គការគ្រប់គ្រង
- Netscape - ក្រុមហ៊ុនដែលបង្កើត JavaScript ដំបូង
- Mozilla Foundation - បន្តអភិវឌ្ឍ JavaScript
- ECMA International - អង្គការដែលកំណត់ស្តង់ដារ ECMAScript
ECMAScript vs JavaScript
ECMAScript គឺជាឈ្មោះផ្លូវការនៃស្តង់ដារ ចំណែក JavaScript គឺជាឈ្មោះពាណិជ្ជកម្មដែលយើងប្រើ។ ភាសាផ្សេងទៀតដូចជា JScript (Microsoft) និង ActionScript (Adobe) ក៏អនុវត្តតាម ECMAScript ដែរ។
កំណែ ECMAScript សំខាន់ៗ
| កំណែ | ឆ្នាំ | លក្ខណៈពិសេសសំខាន់ |
|---|---|---|
| ES1 | 1997 | កំណែដំបូង |
| ES2 | 1998 | ការកែលម្អតូចតាច |
| ES3 | 1999 | Regular Expressions, try/catch |
| ES4 មិនត្រូវបានចេញផ្សាយ | ||
| ES5 | 2009 | "strict mode", JSON support, Array methods |
| ES5.1 | 2011 | ការកែលម្អ ES5 |
| ES6/ES2015 | 2015 | let/const, arrow functions, classes, modules, promises |
| ES2016 | 2016 | Array.includes(), exponentiation operator |
| ES2017 | 2017 | async/await, Object.entries() |
| ES2018 | 2018 | Rest/Spread, async iteration |
| ES2019 | 2019 | Array.flat(), Object.fromEntries() |
| ES2020 | 2020 | BigInt, Optional Chaining, Nullish Coalescing |
| ES2021-2024 | 2021-2024 | លក្ខណៈពិសេសថ្មីៗបន្តត្រូវបានបន្ថែមជារៀងរាល់ឆ្នាំ |
ចំណាំ: ES6/ES2015 ជាការផ្លាស់ប្តូរដ៏ធំបំផុត ហើយភាគច្រើននៃលក្ខណៈពិសេសទំនើបដែលយើងប្រើសព្វថ្ងៃនេះមកពីកំណែនេះ។
JavaScript ទំនើប (Modern JavaScript)
១. ES6+ Features ដែលត្រូវដឹង
- let & const - ការប្រកាសអថេរទំនើប
- Arrow Functions - មុខងារខ្លីៗ
- Template Literals - string ដែលមានអថេរ
- Destructuring - ការបំបែកវត្ថុនិង arrays
- Spread/Rest Operators - ... operator
- Modules - import/export
- Promises & Async/Await - asynchronous programming
- Classes - OOP syntax ងាយស្រួល
JavaScript អាចប្រើនៅណា?
១. Front-end Development (Client-side)
រត់នៅក្នុង browser ដើម្បីបង្កើតអន្តរកម្មលើគេហទំព័រ។
- Vanilla JavaScript
- React, Vue, Angular - Frameworks/Libraries
- jQuery - Library ចាស់
២. Back-end Development (Server-side)
រត់នៅលើ server ដោយប្រើ Node.js។
- Node.js
- Express.js - Web framework
- Next.js, Nest.js - Full-stack frameworks
៣. Mobile Development
បង្កើត mobile apps ដោយប្រើ JavaScript។
- React Native
- Ionic
- NativeScript
៤. Desktop Applications
បង្កើត desktop apps ដោយប្រើ JavaScript។
- Electron (VS Code, Discord, Slack)
- NW.js
៥. Game Development
បង្កើតហ្គេមដោយប្រើ JavaScript។
- Phaser
- Three.js (3D)
- Babylon.js
៦. IoT & Embedded Systems
គ្រប់គ្រងឧបករណ៍ hardware។
- Johnny-Five
- Espruino
ហេតុអ្វីត្រូវរៀន JavaScript?
✅ គុណសម្បត្តិ
- ងាយរៀន: Syntax សាមញ្ញ ល្អសម្រាប់អ្នកចាប់ផ្តើម
- ពេញនិយម: ភាសាដែលត្រូវបានប្រើច្រើនបំផុតលើពិភពលោក
- Versatile: អាចប្រើបានគ្រប់ទីកន្លែង (front-end, back-end, mobile...)
- Community ធំ: មានធនធានសិក្សា libraries និងការគាំទ្រច្រើន
- ការងារច្រើន: តម្រូវការខ្ពស់ក្នុងទីផ្សារការងារ
- Free & Open Source: មិនចាំបាច់បង់លុយដើម្បីរៀន
⚠️ បញ្ហាដែលត្រូវដឹង
- Browser support ខុសៗគ្នា (ប៉ុន្តែកាន់តែប្រសើរឡើង)
- Asynchronous programming អាចស្មុគស្មាញ
- ការផ្លាស់ប្តូររហ័ស - ត្រូវរៀនថ្មីៗជានិច្ច
ឧបករណ៍ដែលត្រូវការ
១. Browser
Browser ទំនើបណាមួយដែលមាន Developer Tools:
- Google Chrome (ណែនាំ)
- Mozilla Firefox
- Microsoft Edge
- Safari
២. Text Editor / IDE
សម្រាប់សរសេរកូដ:
- Visual Studio Code (ពេញនិយមបំផុត)
- Sublime Text
- Atom
- WebStorm
៣. Node.js (Optional)
សម្រាប់ការរត់ JavaScript នៅខាងក្រៅ browser។
ឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែង - Interactive Demo
ឧទាហរណ៍នេះបង្ហាញអំណាច JavaScript ក្នុងការបង្កើតអន្តរកម្ម។
JavaScript vs Java
ទោះបីជាឈ្មោះស្រដៀងគ្នា ប៉ុន្តែ JavaScript និង Java គឺជាភាសាខុសគ្នាទាំងស្រុង!
| JavaScript | Java |
|---|---|
| ភាសា scripting | ភាសា compiled |
| Interpreted | Compiled to bytecode |
| Dynamically typed | Statically typed |
| រត់នៅក្នុង browser | រត់នៅលើ JVM |
| Prototype-based OOP | Class-based OOP |
| សម្រាប់ web development | សម្រាប់ applications ធំៗ |
ព័ត៌មានគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍: ឈ្មោះ "JavaScript" ត្រូវបានជ្រើសរើសសម្រាប់គោលបំណងទីផ្សារ ព្រោះ Java ពេញនិយមណាស់នៅពេលនោះ។ ជាការពិតវាពាក់ព័ន្ធនឹង Java តិចតួចណាស់!
ជំហានបន្ទាប់
ឥឡូវនេះអ្នកបានយល់ដឹងអំពី JavaScript ហើយ! នៅក្នុងមេរៀនបន្ទាប់ យើងនឹងរៀន:
- ទីតាំងសរសេរកូដ JavaScript
- មូលដ្ឋានគ្រឹះ - Syntax, Variables, Data Types
- Functions និង Events
- DOM Manipulation
- និងច្រើនទៀត...
គន្លឹះសម្រាប់អ្នកចាប់ផ្តើម: កុំព្យាយាមរៀនអស់គ្រប់យ៉ាងក្នុងពេលតែមួយ។ ចាប់ផ្តើមពីមូលដ្ឋានគ្រឹះ ហ្វឹកហាត់ជាប្រចាំ ហើយសាងសង់គម្រោងតូចៗដើម្បីអនុវត្តអ្វីដែលបានរៀន។ ការអត់ធ្មត់និងការអនុវត្តជាគន្លឹះនៃជោគជ័យ!